TÓM TẮT NỘI DUNG
Tháng Bảy, mùa cá mai về Lagi
Tôi sinh ra và lớn lên ở Lagi – một thị xã biển nhỏ nằm nép mình bên bờ cát trắng. Ở đây, người ta sống cùng biển, lớn lên nhờ biển và gắn bó với biển như một người bạn tri kỷ.
Mỗi năm, cứ đến độ tháng Bảy âm lịch, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu dịu lại, là lúc mùa cá mai về. Cả thị xã như rộn ràng hẳn lên. Sáng sớm, bãi biển đã lấp lánh ánh đèn thuyền vừa về bến. Những mẹ, những chị tất tả rổ rá chạy ra bờ, chọn từng mẻ cá còn tươi rói, trong veo như ngọc.
Cá mai không to, chỉ bằng hai ngón tay. Thân cá mỏng, trắng trong, không tanh như cá nục hay cá cơm. Nhưng người làm bếp có tâm thì biết, chính cái nhỏ bé ấy mới là thứ quý giá nhất. Vì cá phải thật tươi, phải vừa mới đánh bắt xong thì mới có thể làm gỏi.
Gỏi cá mai – món ăn của lòng người vùng biển
Làm gỏi cá mai không khó, nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo. Cá phải được lạng bỏ xương, rửa sạch bằng nước đá có pha chút giấm cho săn lại, rồi vắt chanh để thịt cá tái nhẹ. Sau đó trộn với thính gạo rang vàng, gừng, tỏi, ớt, hành tím – tất cả đều giã tay, để giữ được trọn hương vị tự nhiên.
Gỏi cá mai thường là món đặc sản trong thực đơn của các nhà hàng Lagi, đặc biệt là vào mùa biển rộ cá. Mỗi quán có một bí quyết riêng, một cách pha nước chấm riêng, nhưng tựu trung vẫn là vị ngọt tự nhiên của cá, hòa cùng vị bùi béo của thính và vị cay nồng của ớt tỏi.
Ăn gỏi cá mai, người ta không ăn một mình. Phải có bánh tráng, rau sống, chuối chát, khế chua. Phải cuốn, chấm nước mắm me pha đậm đà, cay nhẹ. Và quan trọng nhất, phải có tiếng cười, có bạn bè, có người thân ngồi bên nhau.
Món gỏi không chỉ là món ăn – nó là cách người Lagi mời nhau ngồi lại, mời nhau một chút tình, một chút nghĩa từ biển.
Cái tinh túy nằm ở sự giản dị
Nhiều người đến Lagi lần đầu, nghe đến cá sống thì ái ngại. Nhưng chỉ cần ăn một miếng gỏi cá mai đúng vị – là nhớ mãi. Vì nó không tanh, không cầu kỳ, mà lại ngon đến khó tả. Ngon từ sự tươi mới, từ bàn tay người làm, và cả từ tình cảm gửi gắm trong đó.
Không phải ngẫu nhiên mà các nhà hàng tại Lagi đều xem gỏi cá mai là “món tủ” để chiêu đãi thực khách phương xa. Có người từng bảo tôi:
“Lagi không có gì đặc biệt, ngoài cá mai.”
Tôi chỉ cười. Vì có lẽ, chính cái “không có gì đặc biệt” ấy lại là thứ khiến người ta nhớ mãi không quên.
Nếu bạn có dịp về Lagi vào mùa cá mai, đừng chỉ ghé biển chụp hình rồi về. Hãy thử ngồi lại một quán nhỏ ven đường, hoặc ghé vào một nhà hàng Lagi có món gỏi cá mai chuẩn vị, nghe sóng vỗ và hỏi chuyện người dân nơi đây. Bạn sẽ hiểu vì sao có những món ăn không cần phải sang trọng, nhưng lại sống mãi trong ký ức của những người con miền biển.